Niets is comfortabeler dan ons eigen huis. Voorzien van alle gemakken, beveiligd tegen inbraak, je eigen spullen en de mensen waar je van houdt om je heen… Heerlijk! Maar wist je dat wij mensen daarin helemaal niet zo verschillen van andere dieren en onze voorouders?
Net als dieren
Net zoals dieren hokken hebben en hun territoria markeren, hebben mensen fundamentele gehechtheid aan plaats en ruimte. Zelfs het vergelijken van thuis en baarmoeder is aan de orde. Mensen voegen echter betekenislagen toe aan huis en plaats. Fysieke plaatsen blijven bestaan terwijl herinneringen en mensen vervagen, dus huizen en buurten worden “geheugenmachines” die ons helpen enkele van de sterkste bronnen in leven te houden van wat ons leven betekenis, welzijn en geluk heeft gegeven.
Het is geen wonder, zeggen antropologen en verouderingsdeskundigen, dat we vaak zeggen dat mensen ‘naar huis gaan’ wanneer ze sterven. Voor veel kinderen wordt het gevoel van thuis en plaats gevormd door hun kamer, en het kan tientallen jaren nadat ze zijn verhuisd sterke herinneringen en gevoelens oproepen. “Er zijn behoorlijk sterke aanwijzingen dat de omgeving waarin mensen leven nauw verbonden is met hun welzijn”, zegt Graham Rowles, professor in de gerontologie aan de Universiteit van Kentucky. “Het is een beetje zoals de gehechtheid van menselijke dieren aan territorium is ingebouwd in ons DNA.”
Behoefte aan ’thuis’
“We hebben behoefte aan een plek die thuis wordt genoemd,” voegt hij eraan toe. Een thuis biedt onder andere veiligheid, controle, toebehoren, identiteit en privacy. “Maar bovenal is het een plaats die ons voorziet van een centrering – een plaats van waaruit we elke ochtend vertrekken en waar we elke avond terugkeren.”
Rick Scheidt heeft een groot deel van zijn professionele leven doorgebracht met praten met ouder wordende inwoners van de verdwijnende kleine steden langs de prairies in Kansas en andere Midwestern-staten. Hier is het gevoel van plaats heel krachtig. Vaak is het alles wat er nog over is.
“We noemen het autobiografische insidness”, zegt hij. “Mensen kijken op een heel persoonlijke manier naar aspecten van hun omgeving. Ik praat misschien met een oudere vrouw over haar herinneringen aan een plaats, en ik zou zeggen:” Kijk naar die cederboom daar. Het lijkt erop dat het is doorgemaakt moeilijke tijden en werden geraakt door de bliksem.’ En ze zal naar die boom kijken en zeggen: “Oh, dat is het derde honk”, op basis van herinneringen aan toen ze daar als kind honkbal speelde.”
Levensverhaal
Dergelijke herinneringen worden onderdeel van iemands levensverhaal, dat vaak centraal staat in hun gevoel van welzijn en de beoordeling of hun leven betekenis heeft gehad. “We kunnen niets anders begrijpen dat mensen ons vertellen zonder hun levensverhaal te begrijpen,” zegt Rubinstein.
De rol van thuis en het gevoel van plaats in iemands levensverhaal kan aanzienlijk zijn. Naarmate mensen ouder worden, merkt hij op, krijgt hun levensverhaal extra belang. “Het gaat van alleen maar een verhaal naar een echte bron waar mensen op vertrouwen om hun plaats in de wereld en hun prestaties te onthouden.”
